1. We moeten, willen én kunnen anders
De zorg staat in Nederland voor een structurele transformatie. De combinatie van een groeiende zorgvraag, een krimpende arbeidsmarkt en stijgende kosten maakt het huidige zorgsysteem onhoudbaar. We móéten anders, willen dat ook, én de mogelijkheden om anders te werken zijn er. Technologische innovaties, veranderende leefstijlen, nieuwe woonvormen en een actieve rol van burgers geven richting aan de zorg van morgen.
Dubbele zorgvraag; structureel tekort aan zorgverleners
De bevolking vergrijst snel, vooral in regio’s als Zuid-Limburg. Volgens het regiobeeld groeit het aantal 80-plussers in Nederland van 0,9 miljoen in 2024 naar ruim 1,6 miljoen in 2040 – een stijging van meer dan 75%. Tegelijkertijd krimpt de potentiële beroepsbevolking licht en vergrijst deze groep ook. De verhouding tussen zorgvragers en zorgverleners komt hierdoor zwaar onder druk te staan. Daarnaast neemt het aantal mantelzorgers af door dubbele vergrijzing: steeds meer ouderen hebben zelf ook hulp nodig. Nu al werkt 1 op de 6 mensen in de zorg; als we niets veranderen, zou dat in 2040 bijna 1 op de 3 moeten zijn om aan de vraag te voldoen. Dat is onhaalbaar. De uitdaging is niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief: de zorgvraag wordt complexer en de behoefte aan interdisciplinaire én multidisciplinaire samenwerking neemt toe.
Langer leven, langer vitaal – mét eigen regie
Mensen leven steeds langer in relatief goede gezondheid. De oudere van nu – en zeker die van morgen – wil zelfstandig blijven, zingeving ervaren en de regie over het eigen leven behouden. De zorg van de toekomst is daarom niet alleen gericht op behandeling, maar op preventie, vitaliteit en participatie. Burgers worden steeds actiever in het sturen van hun eigen gezondheid en willen niet langer passieve ontvangers van zorg zijn, maar partners in het proces. Kwaliteit van leven en welzijn staan centraal.
Thuis wordt het nieuwe zorgcentrum
De trend van ‘zorg thuis’ versnelt. Nieuwe woonvormen, slimme technologieën en integrale ondersteuning maken het steeds beter mogelijk om langer zelfstandig te wonen, ook bij zwaardere zorgbehoeften. De vraag naar wijkverpleging, sociale ondersteuning en passende woonvoorzieningen zal in de komende tien jaar verdubbelen. Tegelijk wordt het werk voor professionals complexer en vraagt het andere competenties, samenwerking met het sociaal domein en inzet van technologie als partner in het zorgproces.
Meer dan zorg: aandacht voor leven, wonen en welzijn
Verpleeghuizen worden plekken waar mensen pas terechtkomen als het écht niet anders kan. En dan moet het voelen als thuis. Zorginstellingen richten zich steeds meer op kwaliteit van leven, autonomie en gastvrijheid dan op ‘bedden en behandelingen’.
De aandacht verschuift naar (kleinschalig) wonen, welzijn, beleving en zinvolle daginvulling. Het gesprek over levensvragen en zingeving wordt belangrijker. Tegelijk wordt de samenwerking met ziekenhuizen, huisartsen en welzijnspartijen intensiever: de lijnen moeten kort zijn, de zorgketen vloeiend.
Betaalbaar, efficiënt en duurzaam
De zorguitgaven blijven stijgen, en zonder ingrijpen verdubbelen ze vóór 2040. Dit vraagt om een fundamentele herziening van hoe we zorg organiseren en financieren. De aandacht voor efficiency, het verminderen van onnodige bureaucratie en de inzet van technologie om zorg slimmer te organiseren, neemt toe. Administratieve lasten moeten omlaag, zodat professionals zich kunnen richten op wat écht telt: de relatie met de cliënt. Naast technologie is er steeds meer aandacht voor sociale innovatie: nieuwe manieren van samenwerken en kennisdelen. Tegelijk groeit de urgentie om de zorgsector te verduurzamen. Energieverbruik, voedselverspilling en materiaalgebruik staan steeds vaker op de agenda, met oog voor de generaties van morgen.
